Cahil toplumlarda bireyler;

- Aşırı bencildir.

- Bir bölgeyi sahiplenir, orada kimseyi istemez ve kendisinin daha önce oraya gelmiş olmasını hak görür.

- Gösterişçidir, fark edilmek için abartılı görsel /törensel hareketler yapar.

- Ait olduğu kimliğin sembollerini üzerinde taşır.

- Bir ev veya yuva sahibi olmak onun için çok önemlidir.

- Herkesin eşit olduğu grupları sevmez, ya baş olsun, ya da başında biri olsun ister.

- Flört sırasında karşı cinsin gözüne girmek için abartılı ritüeller sergiler.

- Grup halinde gezer, ait olduğu grubun ortak kıyafet, ortak sakal, bıyık, sembol ve işaretlerini kullanır.

- Kendi düşüncelerine göre değil “başkaları ne der”e göre yaşar.

- Beyni batıl inançlar ve mantıksız saplantılarla doludur.

- Zorda kalınca yalanlar söyler.

- Çıkarları için kumpaslar kurar, ikili oynar ve aldatır.

- Ahlaklı ve iyi olması ilkelerine değil, çıkarlarına endekslidir.

- İstediğini elde edemeyince hırçınlaşır; fiziksel olarak güçlüyse saldırır, güçsüzse dedikodu yapar.

- Düşünmez, içgüdülerini izler.

- Beyni içten dışa doğru çalışmaz, sadece dışındaki gelişmelere tepki verir.

- Anti-entelektüeldir; kitap, kültür ve sanattan hoşlanmaz.

- Beyin gücüne değil, beden gücüne inanır.

- Konuşmak yerine, eylemlerle kendini ifade eder.

- Hayatı siyah beyaz görür, insanları dost ya da düşman hatlarına koyar.

- Düşünce ve değerlere dayalı olandan çok, kan bağına dayalı yakınlık kurma eğilimi yüksektir.

- Körü körüne inanır, yeni şeyler öğrenmediği için düşünceleri pek değişmez ve sabit fikirlidir.

İnsansal görüntü içinde primitif bir yaşam sürdüren bireylerin çoğunlukta olduğu bu tür toplumlar ancak dayatılmış ısrarlı eğitim ve kültür politikalarıyla millet vasfına bürünebilirler. Aksi halde sürü psikolojisi ve biat kültürü içinde yaşayan, adeta bir kabile gibi başında bir reise muhtaç et yığını ve sosyopatolojik bir güruhtan başka bir anlam ifade etmezler. Böylesi toplumlarda demokrasi, demokratik hak ve özgürlükler, hukuk ve adalet gibi kavramların da bir hükmü yoktur…

Dr. Vecdet Öz