Aziz Türk Milleti,

Bugün, Samsun’dan başlatılan Milli Mücadele’nin 104. yıldönümüdür.

“19 Mayıs 1919” bir avuç vatan evladının dinlenmemek ve dönmemek üzere yola çıktıkları kutsal bir gündür…

Osmanlı İmparatorluğu işgal edilmiş, vatanın her köşesi ele geçirilmişti. İşgal kuvvetlerinin karargahı haline gelmiş olan liman şehri Samsun o tarihte stratejik bakımdan büyük bir öneme sahipti. Karadeniz’den Orta Anadolu’ya açılan en rahat ve güvenilir kapıydı. Bu nedenle, İngilizler 9 Mart 1919 tarihinde Samsun’a askerî bir birlik çıkarmışlardı…

Buna tepki olarak Türk Makinalı Tüfek Birliği’nden Hamdi adındaki bir teğmenin askerlerini alarak dağa çıkması dikkatleri bu bölgeye çekti. İngiliz Yüksek Komiserliği’nin Türk halkının silahlandığı konusundaki şikayetleri üzerine devlet bu bölgeye güvenilir bir kumandanın olağanüstü yetkilerle gönderilmesi kararını aldı…

Bu kumandan Mustafa Kemal Atatürk’tü…

Falih Rıfkı Atay ve Mahmut Soydan'ın Atatürk’ün anıları kitabında, İstanbul-Samsun yolculuğu öncesinde kendisine görev tevdi edilen Mustafa Kemal Atatürk, Padişah Vahdettin ile arasında geçen diyaloğu şöyle anlatır:

"-Paşa, Paşa! Şimdiye kadar devlete çok hizmet ettin!

-Bunların hepsi artık bu kitaba girmiştir (bu bir tarih kitabıdır)!

-Bunları unutun, asıl şimdi yapacağın hizmet hepsinden daha önemli olabilir!

-Paşa, Paşa! Devleti kurtarabilirsin! dedi.

Bu sözlerden hayrete düştüm.

Acaba Vahdettin benimle içtenlikle mi konuşuyor?

O Vahdettin ki... bütün yaptıklarından pişman mı olmuştur?

Aldatıldığını mı anlamıştı?

Fakat, böyle bir yorum ile başka konulara girişmeyi ürkütücü saydım, kendine karşılık verdim:

-Kişiliğime güveninize ve bana bunca paye verişinize teşekkür ederim...

-Elimden gelen hizmeti esirgemeyeceğime lütfen güveniniz..."

Artık kurtuluşa yürüyen yolun kapısı aralanmıştı!

Bandırma Vapuru'nun bu kutsal seferinde Atatürk ile beraber 16 Mayıs 1919 Cuma günü başlayacak yolculukta kader arkadaşları da belirlenmişti;

Görev Alan Mürettebatın İsim Listesi:

1.    Gemi süvarisi İsmail Hakkı Durusu: 1871 Kayseri doğumlu 22 Aralık 1940 İstanbul’da vefat etmiştir.

2.    İkinci Kaptan Üsküdarlı Tahsin Kaptan

3.    Çarkçı Başı Mehmet Ağa Oğlu Hacı Süleyman

4.    Gemi Katibi İsmail

5.    Lostromo Hasan Reis

6.    Serdümen Göreleli Ali Oğlu Basri

7.    Ambarcı Rizeli Süleyman Oğlu Mahmut

8.    Ambarcı Silivrili Hasan Oğlu Mehmet

9.    Tayfa Süleyman Oğlu Cemil

10.   Tayfa Hüseyin Oğlu Rahmi

11.   Tayfa Mesut Oğlu Temel

12.   1. Kamarot Muharrera Oğlu Hacı Tevfik (Ulusu) 1875 yılında doğdu. 1 Ağustos 1900' de 200 kuruş aylıkla Plevne Vapurunda kamarot olarak çalışmaya başlamış, 1 Ekim 1914' de Bandırma Vapuru'nun 1. Kamarotluğuna atandı.

13.   Kamarot İbrahim Oğlu Mehmet

14.   Kamarot Yamağı Mustafa Oğlu Halit

15.   Ateşçi Koyunhisarlı Yusuf Oğlu Halit

16.   Ateşçi Rizeli Arif Oğlu Mansur

17.   Ateşçi Osman Oğlu Hacı Hamdi

18.   Kömürcü Hasan Oğlu Mehmet

19.   Kömürcü Mehmet Ali Oğlu Ömer Faik

20.   Vinçci İsmail Hakkı

21.   Vinçci Ali Oğlu Galip

Kurmayları ve Silah Arkadaşlarının listesi:

1.    9. Ordu Müfettişi Mirliva (Tuğgeneral) Mustafa Kemal Paşa (Atatürk)

2.    3. Kolordu Komutanı Erkan-ı Harp Mir Alayı (Kurmay Albay) Re'fet (Bele Paşa)

3.    Müfettişlik Kurmayı Başkanı Erkan-ı Harp Mir Alayı Manastırlı Kazım (Dirik Paşa)

4.    Müfettişlik Sağlık Daire Başkanı Tabip Miralay İbrahim Tali (Öngören)

5.    Kurmay Başkan Yardımcısı Erkan-ı Harp Kaymakamı (Kurmay Yarbay) Mehmet Arif Bey (Ayıcı)

6.    Karargah Erkan-ı Harbi ve İstihbarat ve Siyasi Şube Müdürü Erkan-ı Harp Binbaşısı Hüsrev Gerede

7.    Müfettişlik Topçu Komutanı Topçu Bin Başı Kemal Bey (Doğan)

8.    Müfettişlik Sağlık Daire Başkan Yardımcısı Tabip Binbaşı Refik Bey (Saydam)

9.    Müfettişlik Baş Yaveri Yüzbaşı Cevat Abbas Bey (Gürer)

10.   Dr. Yüzbaşı Behçet Efendi

11.   Kurmay Mülhakı Mümtaz (Tunay)

12.   Kurmay Mülhakı Yüzbaşı İsmail Hakkı (Ede)

13.   Müfettişlik Emir Subayı Yüzbaşı Ali Şevket (Öndersev)

14.   Karargah Komutanı Yüzbaşı Mustafa Vasfi (Süsoy)

15.   Mülhak Yüzbaşı Rauf

16.   Yüzbaşı Hersekli Ahmet Efendi

17.   Kurmay Başkanı Emniyet Subayı Üsteğmen Hayati

18.   Kurmay Mülhakı 3. Kolordu Komutan Yaveri Üsteğmen Arif Hikmet (Gerçekçi)

19.   İAŞ Subayı Üsteğmen Abdullah (Kunt)

20.   Mülhak Teğmen Zebur

21.   Müfettişlik İkinci Yaveri Teğmen Muzaffer (Kılıç)

22.   Emir Subayı Teğmen Ruhsat

23.   Adli Müşavir Ali Rıza Efendi

24.   Tabur Hesap Memuru Rahmi Efendi

25.   Tabur Hesap Memuru Ahmet Nuri Efendi

26.   1. Sınıf Katip Faik Efendi (Aybars)

27.   4. Sınıf Katip Memduh Bey (Atasev)

28.   Zabit Vekili Tahir Efendi

29.   Alay Katibi Yahya Efendi

30.   Tabur Katibi Süleyman Fehmi Efendi

31.   Hesap Memuru Şükrü Efendi

32.   Kıdemli Çavuş Osman Nuri Oğlu Ali Faik

33.   Kıdemsiz Çavuş İbrahim İzzet Oğlu Atıf

34.   Çavuş Mustafa Oğlu Kemal

35.   Çavuş Kemal Oğlu Mustafa

36.   Onbaşı Tevfik Oğlu Adem

37.   Onbaşı Ali Oğlu Refet

38.   Onbaşı Abdullah Oğlu Ali

39.   Nefer Hüseyin Oğlu Mehmet

40.   Nefer Ahmet Oğlu Emin

41.   Nefer Mustafa Oğlu İsmail

42.   Nefer İbrahim Oğlu Ömer

43.   Nefer Kerem Oğlu Mehmet

44.   Nefer Mehmet Oğlu Mehmet

45.   Nefer Hasan Oğlu Ulvan

46.   Nefer Mehmet Oğlu Durmuş

47.   Nefer Mehmet Oğlu Ali

48.   Nefer Şakir Oğlu Nuri

49.   Nefer Hasan Oğlu Hüseyin

50.   Nefer Abdullah Oğlu Musa

51.   Nefer Abdullah Oğlu Mehmet

52.   Nefer Mehmet Oğlu Hasan

53.   Nefer Bekir Oğlu Mahmut

54.   Nefer İhsan Oğlu Mehmet Lütfi

55.   Nefer Ali Oğlu Musa

Gemide toplam 76 kişi bulunmaktaydı.

Atatürk’ün Kız Kulesi açıklarında intikal ettiği Bandırma adındaki eski vapur yolcularıyla birlikte 16 Mayıs 1919 Cuma günü öğleden sonra Galata rıhtımından hareket etti.

17 Mayıs 1919 Cumartesi günü saat 21.40 sıralarında İnebolu’ya vardı.

18 Mayıs 1919 Pazartesi günü şafak vakti beklenen yolculuğun sonuna gelindi ve yolcular Kalyon Burnu denilen yerden sandallarla merkez iskelesine çıkarıldı.

Atatürk, İstanbul’dan başlayan ve Samsun’da sona eren yolculuk esnasında görevli bir askerdi ve giyimi de buna uygundu ancak Samsun’a ayak bastığı günden birkaç gün sonra asker değil sivil olarak hareket edecekti.

Samsun’a çıkışında gördüğü manzara pek parlak değildi. Şehirde İngiliz işgal kuvvetleri vardı. Pontusçular sokaklarda kol geziyordu ve halk kendisini bile koruyamayacak durumdaydı.

Atatürk bugün müze haline getirilen Hıntıka Palas’ta kaldıkları süre içinde hep bu sorunları düşündü. Yolculukta geçirdiği uykusuz geceler sona ermemişti, şimdi de uykusuz geceler burada başlıyordu. Ama onda ve onun gibi düşünenlerde bu azim oldukça hiçbir engel aşılmaz değildi.

Bu kutsal yolculuk Türk Milleti için bir dönüm noktası ve kurtuluşun başlangıcı idi. Türk Milleti, Birinci Dünya Savaşı sonrasında kötüleşen koşullar içinde kurtuluş çareleri ararken bir anda Mustafa Kemal Atatürk ortaya çıktı ve Samsun’a ayak basarak “Kurtuluş” yolunu açtı.

19 Mayıs, Türk Milletinin zafere uzanan kaderinin dönüm noktası oldu.

Ulu Önder'in Samsun’a ayak basışının taşıdığı önemi, Atatürk’ün Büyük Nutku’nu 19 Mayıs 1919'da Samsun’a çıkışı ile başlatmasından anlamak mümkündür.

Atatürk, Millî Mücadele’yi başlatmak üzere Samsun’da Anadolu topraklarına ayak bastığı bu tarihi günü, önemini kavramaları için Türk gençliğine armağan etmiştir.

Büyük önder Atatürk;

“Gençler! Benim gelecekteki emellerimi gerçekleştirmeyi üstlenen gençler! Bir gün bu memleketi sizin gibi beni anlamış bir gençliğe bırakacağımdan dolayı çok memnun ve mesudum…” derken Türk gençliğine olan güvenini de ifade etmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında yaşanan zorlukları her zaman göz önünde tutarak 19 Mayıs'ın önemini özellikle içinden geçtiğimiz bu süreçte çok iyi kavramalıyız ve kuyruk acısı olan iç ve dış hainlerin tüm engellemelerine rağmen sahip çıkarak her yıl artan bir coşku içinde kutlamalıyız.

19 Mayıs Şehri Samsun'un bir evladı olmanın gururu ile büyük Türk Milletinin 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramını ve Milli Mücadelenin 104. yıldönümünü yürekten kutluyorum.

Dr. Vecdet Öz